Lời Sấng cọ ngân vang giữa mùa xuân

Thứ tư - 18/01/2023 10:20   Đã xem: 475   Phản hồi: 0

Sấng Cọ - hay còn gọi là hát ví Lưu Tam, hát Xình ca… Tùy mỗi địa phương người dân gọi tên khác nhau. Ở Na Mao (Đại Từ), bà con dân tộc Sán Chay và dân tộc Cao Lan quen gọi với cái tên Sấng cọ - có nghĩa là hát ví. Hát Sấng cọ là nét văn hóa đặc trưng có từ lâu đời của người dân tộc Sán Chay. Vào những dịp lễ, Tết, cưới hỏi, điệu hát này lại được ngân lên, làm đẹp thêm đời sống văn hóa của bà con Sán Chay trên địa bàn.

 
IMG 0791

CLB hát Sấng cọ xã Na Mao đang tập luyện những làn điệu Sấng cọ để biểu diễn vào dịp năm mới.

 Chúng tôi đến xã Na Mao trong tiết trời đông se lạnh, vào đúng ngày sinh hoạt của Câu lạc bộ ( CLB) hát Sấng cọ. Từ xa, chúng tôi đã nghe thấy làn điệu Sấng cọ từ phía nhà văn hóa xóm Khuôn U vọng lại. Bà Trần Thị Án, Chủ nhiệm CLB hát Sấng cọ tít đôi mắt cười khoe với chúng tôi: Ngày Xuân ở đây vui lắm. Trẻ con có manh áo mới chạy tung tăng hớn hở khoe nhau, chị em hái chè trên đồi rôm rả chuyện làm bánh, thịt lợn, sắm sửa cho gia đình những món đồ mới ăn Tết. Đặc biệt là làn điệu Sấng cọ lại có dịp vang lên như một phần đời sống của bà con Sán Chay ở đây. Từ người già đến trẻ nhỏ dân tộc Sán Chay trên địa bàn xã ai cũng biết hát Sấng cọ.
CLB hát Sấng cọ xã Na Mao được thành lập vào năm 2017.Từ 22 thành viên ban đầu, phần lớn là những người cao niên của xóm Khuôn U, đến nay CLB đã phát triển lên gần 70 thành viên. Thành viên cao tuổi nhất nay đã gần 90 tuổi. Thông thường, vào ngày 20 Âm lịch hàng tháng, toàn bộ thành viên sẽ tập trung lại để giao lưu, luyện tập, phổ biến các bài hát mới. Những câu hát với cách ví von ý nhị, tình tứ, được các thành viên thể hiện thuần thục. Khi hát, các thành viên CLB đều sử dụng ngôn ngữ địa phương, mặc trang phục truyền thống dân tộc mình. Đến ngày sinh hoạt, các thành viên háo hức lắm, hát hết bài này sang bài khác. Đặc biệt trong những ngày giáp tết nguyên đán Quý Mão 2023 mọi người lại càng hăng say luyện tập, hát các lan điệu Sấng cọ để biểu diễn trong những ngày xuân. Bà Đỗ Thùy Dung, Phó chủ nhiệm CLB chia sẻ với chúng tôi:  Chỉ còn ít ngày nữa là đến Tết các thành viên CLB chúng tôi tranh thủ những lúc nông nhàn lại tụ họp nhau để tập hát và phân cho mỗi hộ gia đình tự khâu những quả Còn, đan Yển để chuẩn bị cho các trò chơi trong những ngày đầu xuân năm mới.
Sau 5 năm hoạt động, đến thời điểm này các thành viên trong CLB đã phiên âm, dịch nghĩa được hàng nghìn câu hát, đóng thành sách để làm tài liệu nghiên cứu, tập luyện. Bà Án là người có công lớn trong việc khôi phục lại điệu hát này ở Na Mao. Chính bà đã bỏ công sức, thời gian để sưu tầm, lưu giữ, truyền lại cho mọi người những bài Sấng cọ, đặc biệt là những bài hát cổ. Bà Án cho biết thêm: Tôi sinh ra trong một gia đình dân tộc Sán Chay. Từ nhỏ, tôi đã được nghe những làn điệu Sấng cọ từ ông, bà. Nó theo tôi khi đi chăn trâu, làm bãi và đi vào từng giấc ngủ, khi lớn lên, có gia đình riêng nó vẫn theo tôi như một phần cuộc sống. Vì thế, tôi yêu điệu hát này và luôn đau đáu suy nghĩ làm thế nào gìn giữ nó.
 
IMG 0878
 
Bà Trần Thị Án( người ngồi) Chủ nhiệm CLB hát Sấng cọ xã Na Mao đang dạy hát Sấng cọ cho các em nhỏ.
 
Câu lạc bộ đặc biệt quan tâm đến việc gìn giữ những nét truyền thống của dân tộc Sán Chay cho thế hệ mai sau nên thường xuyên tổ chức các buổi giao với chủ đề  “Theo vết tích cha ông” từ đó các em nhỏ hiểu và thêm yêu những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Em Hoàng Thị Thanh Trúc thành viên CLB hồ hởi nói với chúng tôi : Khi được theo mẹ và các ông, bà biểu diễn những làn điệu hát Sấng cọ em rất tự hào và tự hứa với bản thân sẽ cố gắng học tập thật tốt để góp công sức nhỏ bé của mình cùng các ông, bà gĩn giữ các nét đẹp của đông bào dân tộc Sán Chay.
Cùng với lời ca, tiếng hát, trang phục cũng là điểm nhấn quan trọng để điệu Sấng cọ có hồn và thêm sinh động. Ngoài các bộ trang phục cổ thuộc sở hữu của các thành viên, được truyền lại từ cha ông, các thành viên câu lạc bộ đã cùng nhau lên rừng lấy củ nâu về nhuộm vải rồi may thành các bộ trang phục truyền thống. Đây cũng chính là trang phục biểu diễn của CLB. Áo dài tứ thân, váy, yếm, xà cạp, khăn đội đầu cùng các họa tiết như hoa hồi, hoa hướng dương cách điệu được thêu nổi công phu, đẹp mắt trên nền vải chàm để truyền lại cho thế hệ sau. Việc thành lập CLB ngoài việc để giữ gìn nét văn hóa đặc sắc này còn để bà con được giao lưu, học hỏi qua lời ca tiếng hát, vun đắp tình cảm, tình đoàn kết, gắn bó trong xóm, bản và đồng bào dân tộc Sán Chay các địa phương với nhau. Mong là điệu hát này sẽ còn ngân mãi để con cháu đời sau được nghe, được hát, được học cách làm người, đối nhân xử thế từ những câu hát thân thương của dân tộc mình mà trở thành người có ích. Sấng cọ có thể hát ở mọi lúc, mọi nơi, không hạn chế về không gian, thời gian. Mới gặp nhau thì hát lời chào hỏi, làm quen, trong các lễ hội, cưới hỏi, ngày Tết thì hát những lời tỏ tình và khi lên rẫy hái chè, bà con hát lời đối đáp dí dỏm… Chính vì thế, lời hát có nội dung rất phong phú. Nhưng tất cả nội dung các bài hát Sấng cọ đều hướng con người vào những điều tốt đẹp. Chính điệu hát này đã xe nên duyên bao đôi vợ chồng, gắn chặt tình máu mủ, bằng hữu, làng xóm…
Ông Nguyễn Văn Hồng, Chủ tịch UBND xã Na Mao cho biết: Bởi những nét đẹp trong điệu hát Sấng cọ nên những năm gần đây, huyện Đại Từ đã đưa điệu hát này vào các chương trình Lễ hội, văn nghệ nhằm đánh thức điệu hát này sau một thời gian “ngủ quên”. Do đó, xã cũng khuyến khích các xóm thành lập nhiều các CLB hát Sấng cọ để qua các buổi sinh hoạt của các CLB góp phần giữ gìn làn điệu Sấng cọ trong đời sống người dân tộc Sán Chay ở địa phương.

Tác giả bài viết: Lê Hưng

 Tags: văn hóa, gọi là, dân tộc, bà con, đời sống, sán chay, cao lan, có nghĩa, lâu đời, lễ tết
Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Mã bảo mật   

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

Học tập và làm theo lời bác

Liên kết website

Thống kê truy cập

  • Đang truy cập406
  • Hôm nay12,145
  • Tháng hiện tại525,089
  • Tổng lượt truy cập27,384,713

Phóng sự

Xem thêm

Hình ảnh nổi bật


Thông tin văn bản

Đọc thêm

12/2024/TT-BTTTT

Thông tư 12/2024/TT-BTTTT

Lượt xem:184 | lượt tải:59

Mau ĐXKNHV - HNB

Mẫu đơn xin gia nhập Hội Nhà báo Việt Nam

Lượt xem:407 | lượt tải:141

Mau ĐNCTHV

Mẫu danh sách đề nghị cấp thẻ hội viên mới

Lượt xem:415 | lượt tải:150

144/QĐ-HNB

QĐ công bố công khai quyết toán ngân sách 2023 của Hội Nhà báo Thái Nguyên

Lượt xem:47 | lượt tải:14

136/QĐ-HNB

công khai dự toán ngân sách 2024

Lượt xem:46 | lượt tải:16

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây